Անկախության, հայրենասիրության և դեմագոգիայի մասին

Էսօր առավոտվանից հայտվել եմ ֆեյսբուքահայության ուշադրության կենտրոնում, որովետև երեկվա գրառմանս տակ ծավալված քննարկումների ամբողջությունից ֆեյսբուքյան օգտատերերից մեկը չէր ալարել ու սքրինշոթ էր արել հրապարակավ գրված մեկնաբանություններից մեկը ու ընդգծելով ընդհանուր մտքից մի նախադասություն (Ես ընդհանրապես անկախության կողմնակից չեմ ու ուզում եմ Սովետը վերականգնվի) հրապարակել էր իր էջում, մի բան էլ իր կողմից «համեմելով», որ Blog News-ի խմբագրերից մեկը ԴԵՄ է անկախությանը։

Ու դուք տեսնեք իչպիսի կրքե՜ր, ինչպիսի՜ հայտարարություններ ու ռեպլիկներ այդ մտքի հեղինակկի հասցեին, հասան նրան, որ ինձ սրբապղծության մեջ մեղադրեցին (գլուխները պատով տվեցին)։ Հիմա ինչի մասին եմ ուզում խոսել ես։ Բնականաբար չեմ պատրաստվում ոչ ներողություններ խնդրել, ոչ արդարանալ, ոչ էլ առավել ևս հակադարձել։ Իրականում, այդ քննարկումներ պարզ ցույց տվեցին առկա խորը հասրակական մի խնդիր. մեր հասարակության մի շերտ կամ կտրված է իրականությունից, կամ էլ չունի էլեմենտար պատկերացում անկախություն ասվածի մասին։

Փորձեմ իմ բառերով սահմանել, թե ինչ է անկախություն ասվածը. Անկախ պետութուն ու պետականություն ունենալու համար պետական տվյալ գոյացությունը պետք է չունենա ուղղակի կախվածություն այլ պետություններից ու աշխարհաքաղաքական միավորումներից, այն աստիճանի կախվածություն, որը ստիպի տվյալ պետությանը թեկուզ երբեմն անտեսել սեփական շահերը կամ ենթարկվե դրսից եկող կարգադրություններին։
Հիմա հատուկ այն մարդկանց համար, ովքեր կարծում են, թե Արամ Մանուկյանի կարդացած լոլոն, որ անկախության հռչակագիր է կոչվում, արդեն իսկ բավարար է անկախ լինելու համար, բերեմ պարզ օրինակներ, որ դա այդպես չի։

— մենք անկախ չենք տնտեսապես, քանի որ մեր տնտեսության մեծ մասը հանդիսանում է տարբեր արտասահմանայն ընկերությունների մասնավոր սեփականության (հիմնականում Ռուսաստանի),
— մենք անկախ չենք ռեսուրսապես, քանի որ շրջանառվող ապրանքների 80 տոկոսը մենք ներկրում են ու բավական է, որպեսզի Վրաստանը փակի իր սահմանը 1 ամսով ու դա մենք մեր կաշիների վրա կզգանք, էլ չասեմ, թե ինչ կլինի, եթե ինչ ինչ պատճառներով Ռուսաստանը թարսվի հետերս, ինչպես դա եղավ Վրաստանի պարագայում
— մենք անկախ չենք աշխարհագրապես, որովհետև հանդիանում ենք անկլավ և չունենք ելք ոչ դեպի ծով, ոչ էլ տարածաշրջանում առկա որևէ լուրջ առևտրատրանսպորտային հանգույցի

— մենք անկախ չենք քաղաքականապես, այլապես մեզ չէին կանգնեցնի 94-ի Կիրովաբադի դրաասների առաջ, այլապես մեզ վրա մատ թափ չէին տա ու չէին ստիպի աղանդների օդերը բացել և այլ բազմաթիվ օրինակներ։ Ու անկախ չեն հատկապես մեր արտաքին ու ներքին քաղաքականություն կերտողները, որովհետև բոլ է պետդեպի մի մատի շարժումը, և նրանց բանկային հաշիվները կսառեցվեն աշխարհի բոլոր բանկերում։
— մեննք անկախ չենք նույնիս մշակությաին առումով, որովհետև ցավոք սրտի, վերջին քսան տարում որևէ բան այս ոլորտում էլ չի ստեղծվել, այլ անընդհատ ներկրվել է։

Ու էսքանով հանդերձ, ես ասում եմ ոչ ես նման «անկախության» կողմանկից չեմ, բայց դա չի նշանակում որ ես դեմ եմ անկախությանը ընդհանրապես, ուղղակի քաջ գիտակցում եմ, որ իրական անկախության մասին մտածելու համար մենք պետք է առնվազն մի 15 անգամ ավելի շատ բնակչություն ուենանք ու ուժեղ գաղափարա-բարոյական հենք, ինչի համար տասնամյակներ են պետք։ Իսկ որպեսզի մենք ունենանք այդ տասնամյակները ու աժել-բարգավաճելու հնարավորությունը, մենք պետք է երաշխավորված լինենք արտաքին ու ներքին վտանգներից, ինչը կարող է տալ միայն ԽՍՀՄ պես առողջ կոնգլոմերատի մաս կազմելը։
Եկանք հասանք հայրենասիրությանը։ Էսքան թերություններով հանդերձ, մեկ է, Հյաստանն իմ տունն ու հայրենիքն է ու բացի զուտ աբստրակտ բարոյական պարտքից, ես ժամանակին տվել եմ զինվորական երդում, որը պիտանելիության ժամկետ չունի ու ինչպես աղջկան կսիրեի իր ողջ թերություններով հանդերձ, այնպես էլ հայրենիքս եմ սիրում, իսկ լավ ապագայի տեսիլքը ամենքի մոտ տարբեր կարող է լինել, ինչը չեն հասկանում որոշ ֆեյսբուքահայեր, ովքեր բարբաջելով ազատության մասին, սկի ի վիճակի չեն համակերպվել դիմացինի կարծիք արտահայտելու իրավունք հետ։
Համենայն դեպս, ես գոնե գիտեմ, որ ի տարբերությունու որոշ դեմագոգների, անգամ այս արատավոր «անկախության» համար ես ավելի շատ բան արած ունեմ, քան ուղղակի ֆեյսբուքում եռագույնի և վերև պարզած բռունցքների նկարներ դնելը։ Էսքանը։

Չորս ամենավտանգավոր երևույթները, որոնք կարող են կործանել մեզ

Ցանկացած պետության պետականության հիմքում ընկած է այդ պետության հասարակությունը. որքան ավելի միավորված ու առողջ է հասարակությունը, այնքան ավելի կայուն ու ազատ է պետությունը։ Միևնույն ժամանակ, ցանկացած հասարակությունը ընթանում են տարաբնույթ գործընթացներ, որոնք միշտ չէ, որ նպաստում են հասարակության առողջացմանն ու զարգացմանը, իսկ հաճախ էլ ամբողջովին հակառակ ազդեցություն են ունենում։ Ուզում եմ խոսել մեր հասրակությունում առկա չորս երևույթների մասին, որոնք ըստ իս, մեծագույ վտանգ են ներկայացնում ինչպես մեր հասարակության, այնպես էլ առհասարակ պետության ու պետականության համար։ 

Օգնեք Կյանքի Խոսքի իրական դեմքը ցույց տալ բոլորին

Ժողովուրդ, շատերը բողոքում են, որ ոչ մի բան չի արվում աղանդների դեմ պայքարելու հարցում։ Համաձայն չեմ, շատ բաներ արվում է, ուղղակի մինչ այս տեղեկատվական դաշտը կամ մոնոպոլիզացված էր, կամ քաոտիկ։ Երեկ մենք Blog News-ում վերահրաարակեցինք մի նյութ, որտեղ պարզ ցույց էր տրվում Կյանքի Խոսք աղանդի իրական դեմքը և անհերքելի ու տեսագրված փաստեր էին մեր շոուբիզնեսի ակնառու մի շարք ներկայացուցիչների և այսս աղանդի սերտ կապերի մասին։

Կյանքի Խոսքն այս անգամ չէր կարող հեռացնել տեսանյութը համացանցից, քանի որ այն տեղադրված է vimeo-ում, որը չի վերահսկվում Կյանքի Խոսքի կողմից, ինչպես դա արվում է youtube-ի պարագայում։ Ընդամենը մի քան իժամվա ընթացքում նյութը արդեն նայել են մոտ 30000 հազար մարդիկ ու աղանդը տեսնելով, որ չի կարողանում ստանդարտ կերպով պայքարի դրա դեմ, մոբիլիզացրել է համացանցում առկա իր բոլոր կողմնակիցներին ու կարեկցողներին, որպեսզի վերջիններս ամեն գնով կասեցնեն նյութի հետագա տարածումը։ Ընդ որում, վերջիններս չեն խորշում կիրառվող միջոցներում։ Դրանք արտահայտվում են մեկնաբանություններում իբր նեյտրալ մարդկանց կողմից «առողջ քննադատության» կիրառումից սկսած, նյութը տարածելու ու դիտելու դեպքում ընկերների ցուցակից հեռացնելու մասին սպառնալիքներով շարունակած ու բացահայտ սպառնալիքներով վերջացրած։

Հերի´ք է հերձեք մեր կրթությունն ու գիտությունը պարոն Աշոտյան

Երեկ բարձր ջերմություն ունեի ու տանն էի մնացել, ուստի առիթից օգտվեցի և վերջին մի քանի ամսվա մեջ առաջին անգամ որոշեցի հեռուստացույց նայել։ Վայ էդ որոշելուս, որովհետև հենց միացրեցի հեռուստացույցը, երկնագույն էկրանից ինձ սկսեց նայել մեր ԿԳ ամենայն պաթոլոգաանատոմ չաղ և բախտավոր դեմքը, ով փորձում էր բացատրել, թե ինչ հսկայական քայելրով է առաջ գնում եմր ԿԳ-ն ու ինչ մարտահրավերներ ունենք։ Դե հաղորդման վերջում էլ հաղորդավարը շատ խելացի տեսքով ամփոփեց, որ մեր ԿԳ ոլորտի հիմնական խնդիրը նրանում է, որ ուսման վարձերը դեռ եվրոպական ստանդարտների չեն հասել, բայց դե դա հասկանալի է, որովհետև առկա սոցիալական վիճակում դա անարդար կլիներ։ Ու այ էդ պահին ես էլ չդիմացա։

Ակտիվիստ, ցուցարար ու ընդդիմադիր դառնալու նոր մոդայի մասին

Մաշտոցի պուրակի էպոպեան իր բոլոր դրական կողմերով ունեցավ նաև մի շարք բացասական հետևանքներ, որոնցից մեկի մասին էլ կխոսեմ ստորև։ Մասնավորապես, ուզում եմ անդրադառնալ ինչ որ նոր «մոդայիկ» տենդենցի, երբ ով չի ալարում արդեն մի այլ կարգի թույն ակտիվիստ դեմք, ակտիվ ցուցարար ու ոչ համակարգային ընդդիմադիր/հեղափոխական ա պատկերացնում։ Իրականում որքան մարդ կա, այնքան էլ պատճառ ու դրդապատաճառ կա, յադ իսկ պատճառով չեմ ուզում, որ տպավորություն ստեղծվի, թե բոլորին բերեցի ու մի մակարդակի վրա դրեցի։ 

Իսկ սադրիչները մեզանից անպակաս են

Երե էնքան հոգնած էի, որ ի վիճակի չէի անդրչադառնալու Հարսնաքարի միջադեպերին, բայց էսօր անպայման ուզում եմ անել դա, քանի որ զգում եմ, որ ոնց որ թե նախոր գրառումներիս որոշ կանխագուշակումներ և մտավախությունների իրականանում են, բայց սկսենք հենց սկզբից ու սկզբնապատճառից։

Բախում կարող էր ընդհանրապես չլիներ, եթե երկուստեք չլինեին սադրիչներ ու հիմարներ։ Նախ, ամենամեծ մեղավորը երեկվա բախման մեջ հենց Նեմեցն է։ Ես չեմ հասկանում, թե որ օրգանով պետք է մտած մարդը, որ իմանալով, թե ինչպես է տրամադրված իր հանդեպ հասարակությունը, իմանալով, որ այդ օրը սպանված բժշկի մահվան յոթն է, իմանալով, որ տեղի է ունենալու մոմավառություն Հարսնաքքարի դիմաց, էլի գա ու խցկվի հենց էդ Հարսնաքարը։ Մի՞թե Նեմեցը չէր հասկանում, որ առանց իր լուսավոոր կերպարի ներկայությն էլ կրքերը շիկանալու էին։ Ու առավել ևս, մի՞թե Նեմեցը չհասկացավ, որ ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ օրենք խախտել, առավել ևս իրեն, առաավել ևս հիմա, առավել ևս մարդ ծեծելո/խփելով, առավել ևս հարյուրավոր մարդկանց աչքի առաջ։

Դիտարկումներ ու հարցադրումներ Հարսնաքարի նախադեպի վերաբերյալ

Գիտե՞ք, ես երեկ ի սրտե ուրախացա, երբ իմացա, որ Հայրապետյանը վայր է դրել մանդատից հրաժարվել է։ Ուրախության էյֆորիայից հետո եկավ բավարարվածության ու արդարության հաղթանակի զգացումը, իսկ հետո էլ՝ ունակությունը սթափ ու առանց էմոցիաների դատողություններ ու վերլուծություններ անելու ունակությունը՝ տվյալ թեմայի շուրջ։ Ու հենց էդ վերլուծություններն ու դատողությունները սկսեցի անել, մոտս միանգամից որոշակի հարցեր ծագեցին ու դիտարկումներ, նամանավանդ, հաշվի առնելով դրան հետևած հասարակական արձագանքների բազմազանությունն, իսկ որոշ դեպքերում էլ՝ «բազմազանությունը»։

«Հարսնաքարը» չպետք է բերի «Արաբական գարնան»

Գիտե՞ք, իրոք չէի ուզում ևս մեկ անգամ անդրադառնալ «Հարսնաքարի» դեպքերին, քանի որ շատ նուրբ թեմա է, որի շուրջ չկա ինչ որ ընդհանուր մոտեցում, բայց հատկապես շաբաթ օրվա մոմավառությունից հետո սկսեցին հնչել որոշ կոչեր ու նախաձեռնություններ, որոնք ինձ մոտ անհանգստություն են առաջացնում։

Միանգամից ասեմ, որ հանում եմ գլխարկս բոլոր այն մարդկանց առջև, ովքեր արդար մղումներով էին գնացել թե´ Հարսնաքարի մոմավառությանը, թե´ նախագահականի դիմաց, թե´ Վահե Ավետյանի հոգեհանգստի արարողությանը, և վստահ եմ, որ մարդկանց ճնշող մեծամասնությունը, ովքեր ներկա էին այդ տեղերում, եղել են հենց արդար մղումներով ու ազնիվ մարդիկ, ովքեր երբեք իրենց առջև խնդիր չէին դնի այդ կերպ փիառվելու կամ ինչ որ քաղաքական բոնուսներ շահելու։

Շոուբիզնեսյան և մերձշոուբիզնեսյան սուտի ընդդիմադիրների մասին

Նկատե՞լ եք, որ հատկապես սոցիալական ցանցերում վերջին շրջանում բավականին մեծ քաղաքական ակտիվություն են դրսևորում մեր շոուբիզնեսյան բոմոնդի մի շարք ներկայացուցիչներ ու եթե չհաշվենք Շուշան Պետրոսյանին, ապա նշածներս որպես կանոն թունդ ընդդիմադիրների կեցվածք են ընդունել։ Ինքը երևույթը ինքնին վատ չէ, եթե դիտարկումենք համաշխարհային պրակտիկայի տեսակետից, ոչ էլ առավել ևս նոր, սակայն եկեք հասկանանք այս երևույթի առաջացման մոտիվներն ու դրա

Շատերից եմ լսել զարմանք, թե իրենք ինչի են սենց խառնվել, կողքից նայողը կկարծի, թե «ավազակապետությունից» ամենաշատը իրեն են տուժել, այնինչ, որպես կանոն գործ ունենք բավականին բարեկեցիկ կյանք ու դինամիկ զարգացող կարիերա ունեցող մարդկանց հետ, ովքեր ըստ էության բողոքելու տեղ էլ չունեն։ Վերլուծենք, թե որտեղից են իրենք գալիս, ինչի է նրանց ձգում ընդդիմադիրի դերը և ինչու են նրանցից ոմանք զբաղված ընդդիմադիր ակտիվ հռետորիկայով։

Մեկը չկա՞ էս երկրում, որ օլիգարխներին սաստի

Ժողովուրդը շատ բան կարող է հանդուրժել, շատ բանի հետ համակերպվել, քանի որ բաղկցած է մարդ անատներից, որոնցից յուրաքանչյուրն էլ օժտված է ադապտցավելու քիչ թե շատ զարգացած ունակությամբ։ Բայց գրեթե յուրաքանչյուր անհատ ունի նաև իր արժանապատվության զգացման շեմը, որի տևական ոտնահարումը կարող է անգամ ամենալուռ ու ամենախեղճ մարդուն էլ մի պահ գազազեցնի, էլ չասեմ ժողովրդի մասին։

Հասարակությունը դեռ եռումա Նեմեցի հերոսություններից, դեռ չի մոռացել փակ շուկայի ապականման պատմությունը, իսկ Սամվել Ալեքսանյանը շատպեց էսօրվա ԱԺ նիստից հետո ունեցած իր ճեպազրույցում ևս մեկ անգամ ապացուցել, որ իր նման ցինիկ հանրապետությունում դժվար է գտնել ու որ ինքը խորապես թքած ունի հանրասյին կարծիքի վրա էլ, հանրության վրա էլ, ժողովրդի վրա էլ։ Ես այլ կերպ չեմ կարողանում մեկնաբանել նրա պահվածքը, երբ նա դեռ նախընտրական քարոզարշավից չի հրաժարվում իր չօլիգարխ լինելու մասին հումորից հերիք չի, հիմա էլ դա պարբերաբար թարմացնումա նորանոր տափակ հավելվածներով։